‘De mens centraal?’ een vreemde eend in de bijt

Nieuwsbericht | 10-10-2013 | 00:00

‘De mens centraal?’ is een vreemde eend in de bijt om drie redenen. Ten eerste heeft het signalement een andere vorm, het verscheen als bundeling essays. Ten tweede ontstond het signalement door samenwerking met andere adviesraden waarmee nog niet eerder mee samengewerkt was. En ten slotte heeft het signalement een ander karakter door de keuze voor het thema, dat ook een bio-ethisch tintje heeft. Daarin verschilt het van de meer reguliere medisch-ethische thema’s die normaliter ter discussie staan.

De centrale vraag in dit signalement gaat over duurzaamheid van het volksgezondheidsbeleid, rekening houdend met de gezondheidsbelangen van mens, dier en natuur. Hoewel de kranten niet dagelijks volstaan met dit vraagstuk, is het toch een onderwerp dat lijkt te leven en aandacht krijgt in maatschappelijke en politieke discussies. Niet alleen in het nieuws zijn zulke verwijzingen te vinden, maar ook in literatuur, films en reportages. Documentaires als BBCs Earth, waarin veel aandacht is voor de esthetiek van de aarde en diersoorten zijn bijvoorbeeld populair. Ook in films als Elysium (dat met het thema rechtvaardige verdeling van gezondheidsmiddelen ook raakvlak heeft met het aan het einde van 2012 uitgebrachte Signalement Rechtvaardige selectie bij een pandemie) en in kinderfilms als Happy Feet en The Lorax, wordt aandacht besteed aan de relatie tussen mens dier en de leefomgeving. Ditzelfde thema wordt besproken in boeken als Freedom van Jonathan Franzen en Eating Animals van Jonathan Safran Foer, the Lives of Animals van J.M Coetzee, maar er verschijnen ook heel regelmatig populair wetenschappelijke boeken over dieren, mensen en de natuur, denk aan: About Some We Love, Some We Hate, Some We Eat: Why It’s So Hard to Think Straight About Animals (Hal Herzog), Bij de beesten af (Bastiaan Rijpkema en Machteld Zee).

In films en literatuur wordt de verbeelding aangewakkerd over dit thema en wordt de beschermwaardigheid en de waarde van dieren en leefomgeving benadrukt. Soms wordt er een beroep gedaan op verantwoordelijkheden, zoals ook Frauke Ohl en Franck Meijboom in hun essay schreven en soms wordt de schoonheid van dieren in beeld gebracht om hun beschermwaardigheid te onderstrepen. Deze verbeelding van het thema is belangrijk, maar niet helemaal volledig. In deze boeken, documentaires en films ontbreekt vaak de link met de menselijke gezondheidszorg, terwijl deze bewustwording erg belangrijk is, zo schreef ook Annelies Freriks in haar bijdrage in het signalement. Rekening houden met dieren en leefomgeving is niet alleen in het belang van de dieren en leefomgeving, maar ook in ons eigen belang; een extra reden om juist vanuit de gezondheidszorg rekening te houden met dieren en de leefomgeving. Dit betogen ook Pim Martens en Carijn Beumer in hun essay ‘Biodiversiteit houdt mensen gezond’. Onze omgeving is beschermwaardig, niet alleen omdat er anders onnodig veel soorten verloren gaan, maar ook ter bescherming van onszelf en onze gezondheid. Juist deze koppeling tussen mens, dier en leefomgeving maakt dit een heel bijzonder en relevant signalement. Reden genoeg om de samenwerking met andere ministeries en beleidsterreinen te continueren!

Karin Jongsma, is adviseur bij het CEG en de RVZ en werkt aan een promotieonderzoek naar wilsverklaringen en de informed consent vereiste in medisch-wetenschappelijk onderzoek aan het ErasmusMC.