Leefstijlbeïnvloeding: tussen betuttelen en verwaarlozen

Dit signalement brengt de argumenten in kaart die in het publieke debat over leefstijlbeïnvloeding en eventuele betutteling worden gebruikt, welke posities daarin kunnen worden onderscheiden en welke afwegingen moeten worden gemaakt om leefstijlbeïnvloeding te rechtvaardigen.

De achtergrondstudie is een casestudy naar argumenten voor en tegen overheidsbemoeienis bij de casus vettaks en de casus Rauwer.

Aanleiding

Het debat over de grenzen van het beleid op roken en voeding, dat ontstond n.a.v. het RVZ advies `Preventie van welvaartsziekten: effectief en efficiënt georganiseerd` (RVZ 2011, De Volkskrant 13 december 2011). Naast de overheid, houden ook zorgverzekeraars en werkgevers zich in toenemende mate met leefstijl bezig.

Hoofdvraag

Welke argumenten worden genoemd in het debat over grenzen aan leefstijlbeïnvloeding en eventuele betutteling, welke posities kunnen worden onderscheiden in het debat en welke afwegingen moeten worden gemaakt om leefstijlbeïnvloeding te rechtvaardigen of af te wijzen?

Ethische discussie

De volgende vragen kunnen worden gebruikt om af te wegen of beïnvloeding moreel acceptabel is: Wat zijn de verwachte positieve effecten van de maatregel en wie profiteren daarvan? Zijn er alternatieve maatregelen die hetzelfde doel bereiken met een minder sterke mate van beïnvloeding? Schaadt het te beïnvloeden gedrag derden? Welke externe factoren stimuleren de ongezonde leefstijl? Wordt de autonomie of vrijheid niet al te sterk bedreigd? Is het beïnvloeden van de autonomie of vrijheid acceptabel in het licht van het belang van de maatregel?

Doelgroep

Beleidsmakers, werkgevers, verzekeraars en anderen die keuzen moeten maken ten aanzien van leefstijlbeïnvloeding (expliciet benoemd, blijft echter nog wel breed)

Aanbeveling

In het signalement worden geen aanbevelingen gedaan, maar er wordt wel een afwegingskader gepresenteerd met daarin een set van vragen om af te wegen of leefstijlbeïnvloeding acceptabel en wenselijk is (zie: ethische discussie).

Auteur

ten Have, M.