Ga direct naar inhoud

Met de camera voorop lopen

Nieuwsbericht | 19-09-2013 | 00:00

Wie beweert dat ethici altijd achter de feiten aanlopen, kent het CEG-signalement Met de camera aan het ziekbed niet. In dat signalement neemt het CEG allerlei ethische aspecten rond gezondheidszorg op televisie onder de loep. Voor welke morele overwegingen komen zorginstellingen te staan wanneer patiëntenzorg gefilmd wordt? Wat staat er voor patiënten op het spel en hoe zit het met de verantwoordelijkheden van de betrokken tv-makers en zorgverleners? Het CEG zette de ethische valkuilen keurig op een rij en formuleerde agendapunten voor beleid en debat. De publicatie van het rapportje op 28 mei 2009 kreeg veel media-aandacht. Toch bleek jaren later dat enkele ziekenhuisbestuurders, medisch managers en communicatieadviseurs niet goed hadden opgelet.

Het was op een maandagochtend in februari 2012 dat ik gebeld werd door een redacteur van de actualiteitenrubriek Nieuwsuur. Ik zat op mijn kamer aan de Tilburgse universiteit. De redacteur zei dat ze had begrepen dat ik had meegeschreven aan het rapport Met de camera aan het ziekbed. Dat klopte. En ze vroeg of ik had gehoord waar het VUmc mee bezig was. Dat wist ik niet. Ze legde kort uit dat er patiënten op de spoedeisende hulp van het Amsterdamse ziekenhuis gefilmd werden met verborgen camera’s. “Het zijn er wel dertig,” benadrukte ze. Patiënten zouden achteraf om toestemming worden gevraagd om vervolgens een reality-serie van het heimelijk gefilmde materiaal te maken. Het eerste waaraan ik dacht waren de woorden van een tv-maker die we spraken tijdens voorbereiding van het signalement: “De tijdgeest van nu is authenticiteit.” De redacteur en ik spraken uitgebreid over de kwestie. Eigenlijk hoefde ik alleen maar de kernpunten uit het signalement van drie jaar daarvoor te herhalen om duidelijk te maken dat ziekenhuis en producent zich op wel erg glad ijs hadden begeven. Een paar dagen later was de spoedeisende hulp van het VUmc een item in Nieuwsuur Presentatrice Mariëlle Tweebeeke voelde producent Oerlemans, bestuursvoorzitter Mulder en arts Bonjer kritisch aan de tand. Een ‘buitengewoon scherp gesprek’ oordeelde men achteraf. Tweebeeke kreeg er een prijs voor: de Sonja Barend Award voor beste tv-interview van 2012.

Het meest wrange aspect aan dit verhaal schuilt misschien wel in het feit dat de dienst communicatie van het VUmc aanwezig was bij de expertmeeting die we eind 2008 organiseerden. Ik vraag me nog steeds af of men het naderhand toegezonden exemplaar van Met de camera aan het ziekbed ooit heeft doorgelezen.

Portret van Gert Olthuis

Gert Olthuis werkte tot 1 juli 2009 als adviseur bij het Centrum voor Ethiek en Gezondheid te Den Haag. Sindsdien is hij postdoc-onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg. Hij houdt zich bezig met onderzoek naar menslievende zorg in het Tilburgse St. Elisabeth Ziekenhuis. Vanaf 1 september 2013 is hij als universitair docent verbonden aan de sectie medische ethiek van IQ Healthcare, UMC St Radboud Nijmegen.

Signalering ethiek en gezondheid 2009