Persbericht: Discussie nodig over rechtvaardige selectie van patiënten bij een pandemie
Als zich deze winter een grieppandemie voordoet, zijn we dan goed voorbereid? En wat te doen als absolute schaarste aan bedden ontstaat op de intensive care afdelingen? In die situatie zullen niet alle patiënten de noodzakelijke zorg kunnen krijgen wat in het ergste geval hun overlijden tot gevolg heeft. Deze schaarste plaatst professionals en beleidsmakers daarom voor lastige ethische afwegingen.
Want welke patiënten gaan dan voor? Patiënten die al opgenomen waren of die nieuw binnenkomen? Patiënten die er het slechtste aan toe zijn of juist patiënten met de beste kansen? Krijgen jongeren voorrang? Zorgverleners zelf? En wie beslist daarover? Het is van belang tijdig een discussie te voeren over wat rechtvaardige selectiecriteria zijn en wat een rechtvaardige besluitvormingsprocedure is bij een pandemie, vindt het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Het CEG publiceert daarom vandaag het signalement ‘Rechtvaardige selectie bij een pandemie’.
Aanleiding voor dit signalement is de grieppandemie van 2009 die bekend werd als ‘de Mexicaanse griep’. Het dreigde een pandemie te worden met grote gevolgen. Het confronteerde medisch specialisten en in het bijzonder intensivisten met mogelijke complexe afwegingen over rechtvaardige selectie van patiënten. Gelukkig viel het mee en ontstond er in de winter van 2009 geen schaarste op de afdelingen intensive care. Maar de kans op een (griep)pandemie blijft aanwezig. Het is daarom van groot belang om bijtijds een zorgvuldige en transparante discussie te voeren over rechtvaardige selectie van patiënten waarbij aandacht is voor lastige ethische afwegingen. Dit signalement biedt een overzicht van relevante argumenten voor rechtvaardige selectie en besluitvorming. Het is bedoeld als een handreiking voor het voeren van deze noodzakelijke discussie.
Er zijn drie verantwoordelijke partijen die een actieve rol moeten hebben bij het opstellen van een protocol waarin ethische afwegingen voor selectie expliciet worden genoemd. Besluitvormers zijn verantwoordelijk voor het aankondigen van de crisissituaties. Zij moeten op het allerhoogste niveau de beslissingen autoriteit meegeven. Uitvoerders zijn verantwoordelijk voor een zo rechtvaardig mogelijk laten verlopen van de uitvoering van protocollen. Het publiek (burgers) zal actief betrokken moeten worden bij de discussie over wat rechtvaardige selectie van patiënten is bij een pandemie. Dit is nodig om een breed maatschappelijk draagvlak te creëren en kan later wantrouwen, verzet en chaos voorkomen. Want juist het publiek zal moeten leven met pijnlijke selectiebeslissingen en zal zich bijvoorbeeld moeten houden aan hygiënevoorschriften om verspreiding tegen te gaan.