De ethiek van e-health deel 1: gezondheidsapps en wearables
Wat zijn de belangrijkste ethische vragen bij het preventief gebruik van gezondheidsapps en wearables? Hoe kan de overheid de ontwikkeling ervan toejuichen en tegelijk kritisch toezien op de kwaliteit? Wat is de impact van de gezondheidsnormen die gezondheidsapps impliciet opleggen? Wat betekent het voor de rol van artsen als patiënten apps en wearables gaan gebruiken?
Aanleiding
De Minister voor Medische Zorg en Sport heeft het CEG in februari 2019 verzocht de ethische vraagstukken in kaart te brengen rond drie vormen van e-health:
- preventief gebruik van gezondheidsapps en wearables;
- robotisering in de langdurige zorg;
- het gebruik van sensoren in de context van de Wmo. Dit signalement is het eerste van het e-health drieluik.
Ethische discussie
Met gezondheidsapps op hun smartphone en draagbare apparaatjes als hartslagmeters (wearables) kunnen mensen zelf hun gezondheid monitoren en verbeteren. De overheid juicht het gebruik van deze vorm van e-health toe, omdat het zorgkosten zou kunnen besparen en de autonomie en het welzijn van patiënten zou kunnen versterken. Het gebruik van apps en wearables kan echter ook ongewenste neveneffecten hebben. Lang niet alle toepassingen zijn van voldoende kwaliteit. Onbetrouwbare metingen kunnen ertoe leiden dat mensen ten onrechte gerustgesteld worden, met mogelijke gezondheidsschade tot gevolg. Als apps en wearables gezonde mensen ten onrechte ongerust maken, kan dat juist leiden tot een toename van het zorggebruik. Daarnaast bestaat het risico op gezondheidsverschillen. Niet iedereen beschikt over de vaardigheden om met behulp van digitale toepassingen de eigen gezondheid te verbeteren.
Belangrijkste aanbeveling en kernboodschap
Het CEG pleit voor terughoudendheid van de overheid bij het aanmoedigen van apps en wearables. Kritische reflectie op zinnig gebruik en het voorkomen van medicalisering is nodig. Initiatieven om betrouwbare, effectieve en toegankelijke apps en wearables op te sporen verdienen navolging. Een kwaliteitskeurmerk kan artsen, burgers en patiënten helpen om de zinnige apps en wearables makkelijk te vinden. Hier horen ook eisen bij voor toegankelijkheid en gebruiksgemak, zodat zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken van de goede apps en wearables.
Kernboodschap:
De overheid moet kritisch zijn op het preventief gebruik van gezondheidsapps en wearables omdat niet alle apps betrouwbaar zijn en van voldoende kwaliteit, noch voor iedereen toegankelijk.