Els Borst Lezing: Ontwrichte zorg. Over het verlies van publieke waarden in de strijd om betere (digitale) gezondheid
2020
Achtste Els Borst Lezing
2020
Achtste Els Borst Lezing
De 8e Els Borst Lezing vond plaats op 25 november 2020. Het werd dit jaar verzorgd door dr. Tamar Sharon, universitair hoofddocent filosofie van de technologie en co-directeur van de Interdisciplinary Hub for Security, Privacy & Data Governance aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. De lezing ging over wat er verloren kan gaan als we meer digitale gezondheid krijgen. En hoe we digitale gezondheid beter op onze fundamentele waarden kunnen afstemmen. Vanwege de coronamaatregelen was de lezing dit jaar digitaal.
"Ontwrichte zorg. Over het verlies van publieke waarden in de strijd om betere (digitale) gezondheid" is onderdeel van de thema's "Beleid in de gezondheidszorg" en "Data, AI en e-health"
Belangrijkste punten uit deze lezing
Gezondheid is een superwaarde geworden. Digitalisering heeft geleid tot ontwrichting en verbreding van de zorg die vragen oproept over autonomie, rechtvaardigheid en het algemeen belang. Drie ontwikkelingen liggen hieraan ten grondslag. 1) de invoering van nieuwe soorten gegevens in het medisch domein, zoals lifestyle data uit apps 2) nieuwe technologieën zoals apps en sensoren hebben gezondheid meer meetbaar en kwantificeerbaar gemaakt, waarbij ook nieuwe expertise is vereist 3) nieuwe belangen komen in het spel door nieuwe spelers zoals techbedrijven, en ook de patiënt is een actieve actor geworden. Hierdoor is gezondheid verschoven en komen morele kernwaarden onder druk te staan.
Hoe kunnen we digitale gezondheid beter afstemmen op onze fundamentele waarden?
Digitalisering leidt tot verschuivingen in waar de gezondheidszorg en geneeskunde plaatsvindt (steeds meer buiten de kliniek); hoe we gezondheid begrijpen (als iets dat alle gebieden van ons leven betreft en waar voortdurend aan gewerkt kan worden) en wie er invloed heeft op hoe zorg en geneeskunde wordt beoefend en hoe er onderzoek wordt gedaan (steeds meer, niet-medische deskundigen). Dit is de ‘digitale ontwrichting van de gezondheid’. Zo moeten gezondheidstechnologieën niet alleen worden beoordeeld op hun voordelen voor de (individuele of volks-) gezondheid. We moeten ook op onze hoede zijn voor de manier waarop deze technologieën het gevoel van autonomie en zelfbeschikking van mensen beïnvloeden, hoe ze de rechtvaardigheid in de samenleving kunnen ondermijnen en de bestaande sociale ongelijkheden kunnen vergroten, en de democratische controle over gemeenschappelijk goed – onze gezondheidsgegevens – kunnen uithollen.
Digitalisering van gezondheid zet publieke waarden onder druk zoals autonomie, rechtvaardigheid en het algemeen belang.
Interdisciplinaire samenwerking is nodig voor verdere bestudering van maatschappelijke effecten van digitalisering; nieuwe kaders zijn nodig voor de klinische praktijk, voor het ontwerpen van technologie, voor regulering en beheer van digitale gezondheid.
