Passend bewijs. Ethische vragen bij het gebruik van evidence in het zorgbeleid

Zowel in de zorg als in het zorgbeleid zien we een steeds grotere nadruk op wetenschappelijk bewijs. Echter, niet voor alle vormen van zorg is door grootschalig en gecontroleerd onderzoek bewijs te verkrijgen. Bovendien speelt evidence in het aanvullende verzekeringspakket een kleinere rol, wat hulpverleners in een vreemde spagaat brengt.

Is de nadruk op wetenschappelijk bewijs wel passend voor iedere vorm van zorg?

Er kan minder aandacht ontstaan voor belangrijke maar moeilijk te onderzoeken vragen en kunnen verweesde zorggebieden ontstaan. Daarnaast kan evidence-based medicine worden gebruikt bij prestatie-indicatoren, wat afbreuk kan doen aan de autonomie van arts en patiënt, en kan het leiden tot een gebrek aan onderzoek naar ziekten die voornamelijk voorkomen bij lagere sociaaleconomische klassen. Bovendien kan de nadruk op evidence leiden tot het verlies van belangrijke waarden in de zorg, zoals aandacht en betrokkenheid. Ook doen zich ethische knelpunten voor bij het gebruik van bewijs bij het samenstellen van het basispakket maar niet het aanvullende pakket.

Het is van belang gedifferentieerd om te gaan met bewijs (`hard` als het kan, `zacht` als het nodig is), waarbij de inbreng van professionals en patiënten cruciaal blijft. Disciplines waar in kennisvorming achterblijft behoeven een stimulans, en voor meer passend bewijs zijn nieuwe onderzoeksmethoden nodig. De rol van bewijs als criterium in het aanvullende pakket moet worden versterkt. Tot slot moeten de consequenties van de nadruk op evidence op de zorgkosten verder worden doordacht.