Maatschappelijke meerstemmigheid onder druk. Waarborgen van pluralisme tijdens een gezondheidscrisis

De coronapandemie heeft laten zien dat pluralisme onder druk kan komen te staan bij een gezondheidscrisis: niet ieders visie werd even serieus genomen, niet iedereen durfde of kon zich uiten, en niet iedereen voelde zich gehoord. Tegen zo’n achtergrond verharden maatschappelijke verhoudingen. Dat is problematisch, zowel vanuit democratisch perspectief als met het oog op maatschappelijke stabiliteit.

Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid en gerenommeerde auteurs als Marli Huijer, Hans Boutellier, Paul Depla en Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen reflecteren op vragen als: hoe gaan we om met botsende waarden en belangen? Wat vraagt het om écht te luisteren naar burgers? Wat is een gepaste en vruchtbare verhouding tussen wetenschap, beleid en politiek? De geboden handelingsperspectieven over de praktische toepassing van hun ideeën zijn relevant voor zowel bestuurders, politici en beleidsmakers, als voor wetenschappers en zorgprofessionals.

Volgens het Centrum voor Ethiek en Gezondheid en de gastauteurs die aan de bundel bijdroegen, is het cruciaal om maatschappelijke meerstemmigheid te waarborgen tijdens een gezondheidscrisis. Zij roepen het de politiek op om hier nu over na te denken en geeft daarbij de volgende handelingsperspectieven mee:

1. Maak een brede afweging bij de bestrijding van een gezondheidscrisis: inventariseer botsende waarden, belangen en feitenopvattingen en laat expliciet zien hoe deze tegen elkaar af worden gewogen bij het maken van beleid
2. Luister naar burgers met een nieuwsgierige houding: om zicht te krijgen op dergelijke botsende waarden, belangen en feitenopvattingen, is het zaak om met een nieuwsgierige houding naar burgers te luisteren als ze van zich laten horen, maar ook om actief burgerperspectieven op te halen
3. Organiseer wetenschappelijke meerstemmigheid: een pandemie is niet enkel een gezondheidsprobleem. Maak daarom goed gebruik van de volle bandbreedte van de wetenschap om de complexiteit van een gezondheidscrisis te begrijpen en aan te pakken
4. Depolitiseer niet wat politiek is: advies maakt nog geen beleid. Het is niet de taak van de wetenschap om beleid te maken, maar om te adviseren. Rolverwarring is ongewenst en schaadt vertrouwen in politiek en wetenschap
5. Verlaat de crisisstand zo snel mogelijk: een crisisstand, gekenmerkt door nood breekt wet, is legitiem in de acute fase van een crisis. Maar het is belangrijk om op het vroegst mogelijke moment terug te keren naar de reguliere democratische gang van zaken