‘Vruchtbaarheidsverzekering’ aan de wieg van publiek debat

Het CEG liep met haar signalement Vruchtbaarheidsverzekering: medische en niet-medische redenen (2004) zeven jaar vooruit op de praktijk. Pas sinds april 2011 kunnen in Nederland vrouwen met een kinderwens hun eicellen laten invriezen op ‘sociale indicatie’. Voorheen was eicelvitrificatie – het wegnemen en invriezen van eicellen – alleen toegestaan op medische gronden. Toen het CEG in 2004 de mogelijkheid van vruchtbaarheidsverzekeringen zonder medische indicatie besprak, was zelfs de praktijk van vitrificatie nog toekomstmuziek.

Het CEG wees in het signalement op de mogelijkheid van vruchtbaarheidsverzekeringen op sociale indicatie, betoogde dat het niet noodzakelijk een ongewenste ontwikkeling was en signaleerde dat er tot dan toe opvallend weinig publieke discussie over het thema had plaatsgevonden, terwijl die discussie wel op zijn plaats zou zijn.

In de loop van de jaren na het verschijnen van het signalement heeft dat debat dan toch plaatsgevonden. In de discussie verwees men geregeld naar het CEG-signalement. De discussie ging onder andere over het streven naar gelijkheid van mannen en vrouwen, over risico’s en over het al dan niet strijdig zijn met beleid gericht op het terugdringen van laat moederschap. Mede op basis van het signalement voerden beroepsgroepen de discussie en stelden zij richtlijnen op. Het vraagstuk bereikte ook de Tweede Kamer en voormalig staatssecretaris Bussemaker ging per brief in op vragen ten aanzien van het voornemen van het AMC om eicellen te gaan invriezen om niet-medische redenen, waarbij zij ook refereerde aan het rapport. Dat het signalement ook vele jaren later nog zijn weg vond in het onderwijs, ondervond ik toen ik in 2011 aan het ErasmusMC een scriptie begeleidde over ethiek rond eicelvitrificatie op sociale indicatie, waarbij de studente gebruik maakte van de argumentatie in het signalement.

Het signalement ‘Vruchtbaarheidsverzekering’: medische en niet-medische redenen stond aan de wieg van een noodzakelijke discussie over het invriezen van eicellen om niet-medische redenen. Een discussie die zich uitbreidde naar zowel het wetenschappelijke en professionele discours, als naar de politiek en het beleid, en naar het onderwijs.

Portret van Boukje van der Zee

Dr. Boukje van der Zee, Wetenschappelijk secretaris Gezondheidsraad.

Signalering ethiek en gezondheid 2004