Wij zijn morele wezens. De podcast over ethische vraagstukken in de gezondheidszorg
Het is zo ver: op 14 mei lanceren we de podcastserie Morele Wezens! Vol prikkelende gesprekken over morele vraagstukken in de gezondheidszorg. De podcast wordt gepresenteerd door het dynamische duo Martine de Vries, kinderarts en ethicus, en Hafez Ismaili M’hamdi, ethicus, en wordt aangesterkt door getuigenissen en inzichten van (ervarings)deskundige tafelgasten. De vraagstukken, die op het eerste gezicht misschien intimiderend lijken, worden op een toegankelijke en invoelbare manier uit de doeken gedaan.
We rollen vanaf half mei een zevental afleveringen uit, met elk een ander thema, gebaseerd op eerdere CEG-publicaties die nog altijd actueel en relevant zijn. We beginnen met een aflevering over ‘Code Rood’: het scenario waarin er te weinig capaciteit is om iedereen van zorg te voorzien die dat eigenlijk wel nodig heeft. Hoe vangen we bij zo’n zorgschaarste zo eerlijk mogelijk de klappen op? Wie zou er voorrang moeten krijgen, wie niet, en waarom eigenlijk?
De tweede aflevering gaat over e-health apps en wearables zoals smartwatches: die kunnen de gezondheid van hun gebruikers verbeteren, maar hebben ook een keerzijde. De zelfmetingen uit de apps kunnen bijvoorbeeld voor onnodige kopzorgen en overbodige doktersbezoeken zorgen, omdat de data uit de toestellen niet kloppen, of verkeerd geïnterpreteerd worden. Hoe zinnig en betrouwbaar is zulke ‘e-health’ nou eigenlijk?
Aflevering drie is gebaseerd op de argumentenwijzer ‘Door dik en dun’ en gaat over de toenemend populaire, en immens kostbare, gewichtsverlagende medicatie zoals Wegovy (ook wel: Ozempic). Zou deze medicatie moeten worden opgenomen in het basispakket? Je zou daar veel mensen mee helpen en er op de lange termijn een gezondere samenleving mee bewerkstelligen, maar iedereen zou daar dan wel fors aan meebetalen via de basispremie van de zorgverzekering. Wie draagt er de verantwoordelijkheid voor onze steeds dikker wordende samenleving, en moet zwaarlijvigheid eigenlijk überhaupt wel gezien worden als ziekte?
In de vierde aflevering gaan we het hebben over de lastige weg naar fertiliteitszorg voor transgender jongeren. Iedereen heeft evenveel recht op toegang tot zorg, maar de drempels om deze zorg ook daadwerkelijk te krijgen zijn voor sommige mensen hoger dan voor anderen – in dit geval dus voor transgender jongeren. Wanneer zij in transitie gaan, is het vrijwel zeker dat zij zonder fertiliteitszorg onvruchtbaar worden. Toch maakt maar de helft van de transgender personen gebruik van deze zorg, en dat terwijl zij op volwassen leeftijd even vaak een kinderwens hebben als cisgender personen. Hoe komt dat, en wat kunnen we daar aan doen?
In de vijfde aflevering van Morele Wezens buigen Martine en Hafez zich over de wenselijkheid van medische crowdfunding. Steeds vaker worden zulke crowdfundingsacties opgezet om medische behandelingen (die vaak niet-regulier zijn) te bekostigen, maar niet iedereen heeft even veel succes met zo’n actie. Daarmee is er een kansenongelijkheid in toegang tot zorg. Wat moeten we daar mee? Bovendien valt er te bediscussiëren of we überhaupt niet strenger moeten toezien op zulke inzamelingsacties, omdat er ook regelmatig ‘valse hoop’ verspreid wordt: hoop gebaseerd op verkeerde of misplaatste informatie. In hoeverre heeft iemand ‘recht’ op die valse hoop?
In de voorlaatste aflevering overwegen Martine en Hafez ‘maatschappelijke meerstemmigheid’: hoe je ervoor kunt zorgen dat ieders belangen worden meegewogen wanneer er een gezondheidscrisis speelt. Zo’n crisis kan van alles inhouden: een pandemie vergelijkbaar met bijvoorbeeld COVID, een watersnoodramp, een energiecrisis… Eigenlijk gaat het om alle situaties waarin langdurig de toegang tot basale zorg wordt bedreigd. Zoals we in covid-tijd hebben gezien, kunnen er dan in rap tempo ingrijpende besluiten worden genomen – besluiten die normaliter op een democratische manier worden genomen, worden nu genomen in een soort ‘nood-breekt-wet’ modus, met beperkte ruimte voor een pluraliteit aan visies. Als er nog eens zo’n crisis uitbreekt, hoe kunnen we er dan voor zorgen dat ook andere stemmen gehoord worden? Hoe kunnen we een diversiteit aan waarden en belangen laten meewegen?
We sluiten af met een aflevering over voorplantingsgeneeskunde. Door technologische ontwikkelingen is er steeds meer mogelijk bij het krijgen van een kind, bijvoorbeeld door middel van embryoselectie, waarmee je min of meer kunt ‘sturen’ hoe intelligent of atletisch je kind wordt. Dat gaat dus verder dan gezondheidsscreening alleen. Gegeven wat er mogelijk is, zouden we dan een plicht hebben, tegenover bijvoorbeeld het ongeboren kind, om daar gebruik van te maken? Of zijn er ook grenzen, en zouden we juist niet van alle technologische mogelijkheden gebruik moeten maken om de gezondste of meest getalenteerde kinderen te krijgen? Zouden we ruimte moeten houden voor onverwachte en ongefabriceerde uitkomsten?
Nieuwsgierig? De podcast komt uit op alle kanalen waar je een podcast zou verwachten. Volg alvast het podcast kanaal op Spotify of Apple Podcasts en houd onze LinkedIn pagina in de gaten!
De podcastserie is gemaakt in samenwerking met Spraakmaker Media, en voor de vormgeving mogen we Studio Duel bedanken.